Αντρέι Τουπόλεφ
.jpg)
Ο Αντρέι Νικολάγιεβιτς Τουπόλεφ (ρωσικά: Андрей Николаевич Туполев, 10 Νοεμβρίου [Π.Η. 29 Οκτωβρίου] 1888 – 23 Δεκεμβρίου 1972) ήταν Σοβιετικός (Ρώσος) αεροναυπηγός, γνωστός για τα πρωτοποριακά σχέδια αεροσκαφών που σχεδίασε ως επικεφαλής του Σχεδιαστικού Γραφείου Τουπόλεφ.
Ήταν ένας από τους πρώτους πρωτοπόρους της αεροναυπηγικής στη Σοβιετική Ένωση και υπήρξε προστατευόμενος του Νικολάι Ζουκόφσκι. Ο Τουπόλεφ σχεδίασε ή επέβλεψε τον σχεδιασμό περισσότερων από εκατό τύπων πολιτικών και στρατιωτικών αεροσκαφών σε διάστημα πενήντα ετών, ορισμένα από τα οποία σημείωσαν 78 παγκόσμια ρεκόρ. Ο Τουπόλεφ είναι υπεύθυνος για πολλά αξιόλογα σχέδια, όπως τα Tu-2, Tu-16, Tu-95 και Tu-104, καθώς και το Tu-4 που ήταν αντίγραφο του αμερικανικού βομβαρδιστικού B-29.
Ο Τουπόλεφ τιμήθηκε ιδιαίτερα στη Σοβιετική Ένωση και του απονεμήθηκαν διάφοροι τίτλοι και τιμητικές διακρίσεις, μεταξύ των οποίων τρεις φορές αυτός του Ήρωα της Σοσιαλιστικής Εργασίας. Έλαβε οκτώ φορές το Τάγμα του Λένιν, δύο φορές το Τάγμα του Κόκκινου Λάβαρου της Εργασίας. Έγινε μέλος της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών το 1953 και αντισυνταγματάρχης της Σοβιετικής Πολεμικής Αεροπορίας το 1968.[10] Ο Τουπόλεφ τιμήθηκε επίσης εκτός Σοβιετικής Ένωσης ως επίτιμο μέλος της Βρετανικής Βασιλικής Αεροναυτικής Εταιρείας και του Αμερικανικού Ινστιτούτου Αεροναυτικής και Αστροναυτικής σε αναγνώριση του έργου του.[11][12] Το 2018 το Διεθνές Αεροδρόμιο Βνούκοβο μετονομάστηκε επίσημα σε «Διεθνές Αεροδρόμιο Βνούκοβο Αντρέι Τουπόλεφ» προς τιμήν του.
Βίος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
.jpg)
Ο Τουπόλεφ γεννήθηκε στις 10 Νοεμβρίου (29 Οκτωβρίου με το παλαιό ημερολόγιο) στο χωριό Πουστομάζοβο (ρωσικά: Пустомазово) κοντά στην πόλη Κίμρι που τότε υπάγονταν στο Κυβερνείο του Τβερ. Οι γονείς του ήταν Ρώσοι και ο Αντρέι ήταν το έκτο από τα επτά τέκνα της οικογένειάς του.[13] Ο πατέρας του, Νικολάι Ιβάνοβιτς Τουπόλεφ (1842-1911), ήταν από την πόλη Σουργκούτ στη Σιβηρία και εργαζόταν ως συμβολαιογράφος στο κυβερνείο. Ο Νικολάι σπούδαζε νομική στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης όμως αποβλήθηκε έπειτα από την δολοφονία του τσάρου Αλέξανδρου Β΄ διότι είχε σχέσεις με επαναστάτες, παρόλο που δεν είχε κάποιου είδους εμπλοκή με τις ενέργειές τους. Η μητέρα του Αντρέι, Άννα Βασίλιεβνα (1850-1928), γεννήθηκε στο Τορζόκ και ο πατέρας της ήταν δικαστικός ανακριτής. Το μικρό κτήμα στο οποίο γεννήθηκε ο Αντρέι Τουπόλεφ ήταν αγορά των γονιών της μητέρας του.
Ο Αντρέι Τουπόλεφ φοίτησε στο Γυμνάσιο του Τβερ, από το οποίο και αποφοίτησε το 1908. Στη συνέχεια υπέβαλε αιτήσεις σε δύο ρωσικά πανεπιστήμια: την Αυτοκρατορική Τεχνική Σχολή της Μόσχας και το Κρατικό Πανεπιστήμιο Σιδηροδρομικής Μηχανικής της Μόσχας, για να γίνει δεκτός και από τα δύο. Εν τέλει επέλεξε να φοιτήσει στο πρώτο.
Το 1909 αρχίζει να μαθαίνει αεροδυναμική, έχοντας για δάσκαλό του τον πρωτοπόρο του κλάδου αυτού Νικολάι Ζουκόφσκι. Ο Τουπόλεφ εντάχθηκε στο εργαστήριο αεροναυτικής του Ζουκόφσκι και το 1910 έφτιαξε μαζί με τους φίλους και συμφοιτητές του το πρώτο του ανεμόπτερο, με το οποίο πραγματοποίησε και πτήσεις. Κατά την παραμονή του στο εργαστήριο ο Τουπόλεφ έφτιαξε επίσης μια αεροδυναμική σήραγγα που αποτέλεσε τη βάση πάνω στην οποία συγκροτήθηκε το εργαστήριο αεροδυναμικής του πολυτεχνείου της Αγίας Πετρούπολης. Το 1911 κατηγορήθηκε για εμπλοκή σε επαναστατικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής σε διαδηλώσεις και της διακίνησης παράνομων και ανατρεπτικών κειμένων, με συνέπεια να συλληφθεί. Αργότερα απελευθερώθηκε υπό τον όρο να επιστρέψει πίσω στο χωριό του. Του επιτράπηκε να συνεχίσει τις σπουδές του το 1914, τις οποίες και ολοκλήρωσε μέσα στα δύσκολα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Ρωσικής Επανάστασης. Αποφοίτησε το 1918 και δυο χρόνια αργότερα άρχισε να διδάσκει στο πολυτεχνείο.[14]
Στο Κεντρικό Ινστιτούτο Αεροϋδροδυναμικής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το 1929 μέχρι τον θάνατό του το 1972, ο Τουπόλεφ ήταν μία από τις εξέχουσες προσωπικότητες του Κεντρικού Ινστιτούτου Αεροϋδροδυναμικής (ρωσικά: Центральный аэро-гидродинамический институт, έχει τα αρχικά ЦАГИ) που έχει την έδρα του στη Μόσχα. Στο Κεντρικό Σχεδιαστικό Γραφείο του Ινστιτούτου αναπτύχθηκαν βομβαρδιστικά για την Σοβιετική Πολεμική Αεροπορία καθώς και ορισμένα επιβατηγά αεροσκάφη. Τα αεροσκάφη αυτά ήταν ολομεταλλικής κατασκευής και εν μέρει είχαν επιρροές από το πρωτοποριακό έργο του Γερμανού αεροναυπηγού Χιούγκο Γιούνκερς (Hugo Junkers). Το 1925 ο Τουπόλεφ σχεδίασε το δικινητήριο βομβαρδιστικό TB-1, που ήταν ένα από τα πλέον προηγμένα της περιόδου. Τα επόμενα χρόνια ήταν ο επικεφαλής του σχεδιαστικού γραφείου που ανέπτυξε μεταξύ άλλων το μεγαλύτερο έως τότε αεροσκάφος της υφηλίου, το οκτακινητήριο ANT-20 «Μάξιμ Γκόρκι». Αργότερα παρουσιάστηκε μια βελτιωμένη έκδοση του προαναφερθέντος TB-1, το τετρακινητήριο TB-3. Το 1937 ένα αεροσκάφος αυτού του τύπου προσγειώθηκε στον Βόρειο Πόλο.
Υπό κράτηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την 21η Οκτωβρίου 1937 ο Τουπόλεφ, ο σχεδιαστής αεροσκαφών Βλαντιμίρ Πετλιάκοφ καθώς και πολλά στελέχη του Κεντρικού Ινστιτούτου Αεροϋδροδυναμικής κατηγορήθηκαν για δολιοφθορά, κατασκοπεία και για υποστήριξη του Ρωσικού Φασιιστικού Κόμματος και συνελήφθησαν. Τα γεγονότα αυτά συνέβησαν στα χρόνια της Μεγάλης Εκκαθάρισης. Ο Τουπόλεφ φυλακίστηκε και το 1939 μεταφέρθηκε μαζί με αρκετά ακόμα στελέχη του Ινστιτούτου Αεροϋδροδυναμικής σε μία σαράσκα υπό την εποπτεία της NKVD στο Μπόλσεβο στα περίχωρα της Μόσχας. Το 1940 καταδικάστηκε σε δεκαετή κάθειρξη. Αποφυλακίστηκε τον Ιούλιο του 1941, όταν πια είχε ξεκινήσει η Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα αλλά αποκαταστάθηκε πλήρως από το σοβιετικό κράτος μόλις το 1955, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Στάλιν. Στα χρόνια του πολέμου ανέπτυξε το βομβαρδιστικό Tu-2, pπου θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα αεροσκάφη της σύρραξης.[15]
Μεταπολεμική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Τουπόλεφ ήταν ο επικεφαλής του προγράμματος B-4 για την αντιγραφή του αμερικανικού στρατηγικού βομβαρδιστικού Boeing B-29 Superfortress, το οποίο ήταν το πρώτο αεροσκάφος στην ιστορία που μετέφερε πυρηνικό όπλο. Στα χρόνια του Β΄Παγκοσμίου η Σοβιετική Ένωση είχε επανειλημμένα ζητήσει να παραλάβει B-29 μέσω του προγράμματος Lend Lease όμως οι ΗΠΑ είχαν απαντήσει αρνητικά στα αιτήματα αυτά. Ο Τουπόλεφ κατάφερε να επανασχεδιάσει και εν τέλει να επαναδημιουργήσει το αμερικανικό αεροσκάφος, αντιμετωπίζοντας πολλές τεχνικές δυσκολίες και προκλήσεις. Η σοβιετική εκδοχή του Β-29 προωθούνταν από κινητήρες και διέθετε οπλισμό και υποσυστήματα εγχώριας προέλευσης. Επίσης πρέπει να σημειωθεί πως το Β-29 ήταν σχεδιασμένο χρησιμοποιώντας το αγγλικό σύστημα μέτρησης (αγγλικά: imperial system) ενώ οι Σοβιετικοί δούλευαν με το μετρικό σύστημα. Σαν βάση για το έργο τους οι Σοβιετικοί αξιοποίησαν τέσσερα αμερικανικά Β-29 που είχαν πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση στην ΕΣΣΔ το 1945, έχοντας προηγουμένως υποστεί ζημιές ενώ βομβάρδιζαν την Ιαπωνία. Η σοβιετική εκδοχή του Β-29 ονομάστηκε Tu-4 και τα πρώτα αεροσκάφη ήταν έτοιμα και και πέταξαν πάνω από την Κόκκινη Πλατεία μόλις δυο χρόνια αργότερα, στην παρέλαση της Πρωτομαγιάς του 1947.
Όταν αποκαταστάθηκε στις 9 Απριλίου 1955, ο Τουπόλεφ είχε σχεδιάσει και ήταν έτοιμος να ξεκινήσει τις δοκιμές του εμβληματικού ελικοφόρου στρατηγικού βομβαρδιστικού Tu-95. Επίσης, το αεριωθούμενο βομβαρδιστικό του Tupolev Tu-16 επικράτησε έναντι των ανταγωνιστικών σχεδιάσεων και εντάχθηκε σε παραγωγή. Αυτό συνέβη εν μέρει χάρη στη στενή σχέση του Τουπόλεφ με τον Νικήτα Χρουστσόφ, τον νέο ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης. Περίπου την ίδια περίοδο ξεκίνησε να πετά εμπορικές πτήσεις και το Tu-104, το δεύτερο αεριωθούμενο επιβατηγό αεροσκάφος παγκοσμίως που μπήκε σε παραγωγή.
Προσωπική ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Τουπόλεφ ήταν παντρεμένος με τη Γιούλια Νικολάεβνα. Η κόρη του ήταν διακεκριμένη ιατρός και ο γιος του, Αλεξέι, έγινε αεροναυπηγός και ενεπλάκη σε σημαντικά προγράμματα της σοβιετικής αεροδιαστημικής βιομηχανίας. Παρά την εξέχουσα θέση του και την εκλογή του σε διάφορες θέσεις του κρατικού μηχανισμού, ο Αντρέι Τούπολεφ δεν εντάχθηκε ποτέ στο ΚΚΣΕ.
Ύστερος βίος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έπειτα από την απομάκρυνση του Χρουστσόφ από την εξουσία στα τέλη του 1964 και την άνοδο του Λεονίντ Μπρέζνιεφ, ο γηρασμένος πια Τουπόλεφ έχασε σταδιακά θέσεις στα κέντρα της σοβιετικής εξουσίας τις οποίες και κατέλαβαν ανταγωνιστές του από τον χώρο της αεροδιαστημικής βιομηχανίας. Το πρόγραμμα ανάπτυξης του υπερηχητικού επιβατηγού Tu-144 είχε υποστήριξη σε ανώτατο επίπεδο μέχρι το 1973, όπως και το σημαντικό επιβατηγό αεροσκάφος Tu-154, αλλά η ευνοϊκή θέση που απολάμβανε το Γραφείο Σχεδιασμού του Τουπόλεφ μέσω των προσωπικών πολιτικών διασυνδέσεων του ιδίου επισκιάστηκε σε μεγάλο βαθμό από Γραφείο Σχεδιασμού του Ιλιούσιν.
Απεβίωσε στις 23 Δεκεμβρίου 1972 και κηδεύτηκε στη Μόσχα.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb13510373p. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118624717. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Большая российская энциклопедия». (Ρωσικά) Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 4221319. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ 118624717. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2016.
- ↑ 5,0 5,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb13510373p. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
- ↑ Central Museum of the Military Air Forces of the Russian Federation. Monino.ru. Retrieved on 2012-08-09.
- ↑ «2013 Honours, Medals & Awards» (PDF). Royal Aeronautical Society. σελ. 13. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 10 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2014.
- ↑ «Fellow and Honorary Fellow Roster 2014» (PDF). American Institute of Aeronautics and Astronautics. σελ. 13. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2014. Credited as Andrie N. Tupelov.
- ↑ Tupolev Company Website Αρχειοθετήθηκε April 3, 2008, στο Wayback Machine.. Tupolev.ru. Retrieved on 2012-08-09.
- ↑ Tupolev: The Man and His Aircraft, P. Duffy & A.I. Kandalov, 1996, page 9
- ↑ George C. Larson (April 1973). «Reporting Points». Flying Magazine 92 (4): 37.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Andrei Tupolev στο Wikimedia Commons
|