Μεταξάδες Έβρου
Συντεταγμένες: 41°25′12.4″N 26°13′31.4″E / 41.420111°N 26.225389°E
| Μεταξάδες Έβρου | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Ανατολική Μακεδονία-Θράκη |
| Περιφερειακή Ενότητα | Έβρου |
| Δήμος | Διδυμοτείχου |
| Δημοτική Ενότητα | Μεταξάδων |
| Δημοτική Κοινότητα | Μεταξάδων |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Θράκη |
| Υψόμετρο | 116 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 494 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Πολιούχος | Άγιος Αθανάσιος |
| Παλαιά ονομασία | Δογάντζια (Βυζάντιο), Λιακούπ Ντογάντζια (Πρώιμη Τουρκοκρατία), Τοκμάκιοϊ (Ύστερη Τουρκοκρατία) |
| Ονομασία κατοίκων | Τουκμακιώτες ή Μεταξαδιώτες |
| Ταχ. κώδικας | 680 10 |
| Τηλ. κωδικός | 2553 |
Οι Μεταξάδες είναι ένας πεδινός οικισμός και πρώην δήμος της περιφερειακής ενότητας Έβρου σε υψόμετρο 120 μέτρα[1]. Στο χωριό έλαβε χώρα η σημαντική Μάχη των Μεταξάδων κατά την διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου.
Έχουν χαρακτηριστεί με το το ΠΔ/19-10-78 (ΦΕΚ 594/Δ/13-11-78) ως παραδοσιακός οικισμός και με την αριθ. Ι-4917/10-12-1987 (ΦEΚ 1277Γ/31.12.87) απόφαση της Νομαρχίας Έβρου ο οικισμός με ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά.
Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η περιοχή Μεταξάδων, που εντοπίζεται κοντά στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα, απέχει 28 χιλιόμετρα δυτικά από το Διδυμότειχο και τρία χιλιόμετρα ανατολικά της συνοριακής γραμμής με τη Βουλγαρία.[2]
Μετά τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης του 2011 στο πλαίσιο του προγράμματος «Καλλικράτης», οι Μεταξάδες, μαζί με την Αβδέλλα αποτελούν τη δημοτική κοινότητα Μεταξάδων που ανήκει στη δημοτική ενότητα Μεταξάδων του δήμου Διδυμοτείχου. Η δημοτική ενότητα Μεταξάδων καλύπτει έκταση 211,238 km².[3][4]
Αποτελεί μια περιοχή με ήπια γεωμορφολογία, χαρακτηριζόμενη από χαμηλούς λόφους. Η βόρεια της πλευρά καλύπτεται κυρίως από αγροτικές ζώνες που αποτελούν το 35% της έκτασης, ενώ στο νότιο τμήμα, κοντά στα οικισμούς των Μεταξάδων και του Παλιουριού, επικρατούν φυλλοβόλα δάση και βοσκοτόποι, που καταλαμβάνουν το 52% και το 9% της περιοχής αντίστοιχα. Στη δυτική συνοριακή πλευρά και στα βόρεια, ρέει ο ποταμός Ερυθροπόταμος.
Οι ρεματιές της περιοχής είναι συνήθως ρηχές και συναντούν τον Ερυθροπόταμο ή τους παραπόταμούς του, συμβάλλοντας στην υδατική κάλυψη που φτάνει το 3% του συνολικού εδάφους. Το υψόμετρο της περιοχής κυμαίνεται από 80 έως 306 μέτρα.[5]
Όσον αφορά την πρόσβαση, οι Μεταξάδες βρίσκονται σε απόσταση περίπου 25-30 χιλιομέτρων από τον κεντρικό οδικό άξονα Αλεξανδρούπολης - Ορεστιάδας, ενώ συνδέεται άμεσα με την Εθνική Οδό 53. Η σύνδεση με τον υπόλοιπο νομό και τη χώρα γίνεται κυρίως μέσω Διδυμότειχου, με το οποίο η περιοχή συνδέεται μέσω υπεραστικών λεωφορείων του ΚΤΕΛ Διδυμότειχου.
Οι παρεχόμενες υπηρεσίες είναι περιορισμένες, καθώς επικεντρώνονται κυρίως σε καταστήματα τροφίμων και εστίασης εντός του χωριού αλλά και στα γύρω χωριά.[6]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βυζαντινή Αυτοκρατορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ιστορία των Μεταξάδων είναι βαθιά ριζωμένη στον χρόνο, με πληροφορίες που αντλούνται από το χειρόγραφο έργο του Κωνσταντίνου Γκεργκένη, ο οποίος ήταν παλαιός κάτοικος του χωριού. Σύμφωνα με τις ερευνητικές του προσπάθειες, το αρχαίο χωριό, επί Βυζαντινών χρόνων, ονομαζόταν Δογάντζια ή Ντουγάντζια και ήταν τοποθετημένο δύο χιλιόμετρα δυτικά από τη σύγχρονη θέση του. Ο όρος «ντουγάντζι», που σημαίνει αρπακτικό πουλί, πιθανότατα αποτυπώνει το βραχώδες και ορεινό περιβάλλον του τότε οικισμού.
Η τοπική παράδοση καταγράφει ότι ο αρχικός οικισμός ήταν η πρώτη εγκατάσταση των κατοίκων, η οποία διήρκεσε μέχρι το έτος 1285, όταν μια επιδημία χολέρας ώθησε τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την περιοχή. Αναζητώντας νέα έδαφος για εγκατάσταση, επέλεξαν την τωρινή δασώδη τοποθεσία, ενθαρρυμένοι από την ύπαρξη ενός νεαρού 3-4 χρονών δέντρου φτελιάς (καραγάτσι) και την προοπτική της παρουσίας νερού.[7][8][9]
Τουρκοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η εισβολή των Οθωμανών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η εισβολή των Οθωμανών στην περιοχή των Μεταξάδων σηματοδοτήθηκε το 1361, όταν οι Τούρκοι υπό την ηγεσία του Σουλτάνου Μουράτ Α’ κατέκτησαν το Διδυμότειχο και τη γύρω περιοχή, μετά από δωδεκαετή πολιορκία. Εκείνη την περίοδο, κατέλαβαν επίσης την περιοχή από την Αδριανούπολη ως τη Φιλιππούπολη. Ωστόσο, ορισμένοι ιστορικοί, βασιζόμενοι σε βυζαντινές και άλλες πηγές, αναφέρουν ότι η κατάκτηση της Αδριανούπολης πραγματοποιήθηκε το 1369 ή μετά το 1371 και ότι οι στρατιωτικές ενέργειες δεν οδηγήθηκαν από τον Μουράτ αλλά από τοπικούς τουρκικούς μπέηδες.
Οθωμανική κατοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, η περιοχή υπέστη τόσο ηθική όσο και υλική ζημιά. Μοναστήρια και εκκλησίες καταστράφηκαν, ενώ η οικονομική και κοινωνική ζωή διαταράχθηκε από βαρύτατους φόρους και το παιδομάζωμα, με ανθρώπους να στέλνονται σκλάβοι στη Μικρά Ασία και κορίτσια σε χαρέμια. Η βάρβαρη συμπεριφορά των κατακτητών εκφράστηκε με ανήκουστες θηριωδίες και την καταστροφή ολόκληρων χωριών.
Διοίκηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο διοικητικό πλαίσιο της Τουρκοκρατίας, η διακυβέρνηση του χωριού ανατέθηκε σε ένα μουχτάρη, έναν αντιμουχτάρη και δύο συμβούλους (ατάαδες), οι οποίοι επιλέγονταν από τους έξι πλουσιότερους κατοίκους, γνωστούς ως δωδεκάρα. Οι δικαιοδοσίες τους ήταν απεριόριστες και διαρκούσαν ένα έτος. Ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, στην πλατεία του χωριού, ο Μουχτάρης, αφού συγκέντρωνε τους κατοίκους, όριζε τους κλητήρες που χωριζόταν σε αγροφύλακες για τα καλαμπόκια, το σιτάρι και τα αμπέλια, σε νυχτοφύλακες, αγελαδάρηδες, αλογάρηδες και γουρουνάδες. Σε περίπτωση καταχρήσεων από τον μουχτάρη, ο πρόεδρος και οι κάτοικοι μπορούσαν να προσφύγουν στα δικαστήρια, και αν κερδίζονταν η υπόθεση, να ορίζουν νέο μουχτάρη και να ανακτούν τη σφραγίδα του χωριού.[10][11][12]
Δημιουργία γειτονικών οικισμών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με τη δημιουργία νέων χωριών στην περιοχή, οι Μεταξαδιώτες είδαν τα σύνορα του χωριού τους να περιορίζονται, γεγονός που οδήγησε σε πείνα και εξαθλίωση του πληθυσμού. Οι κάτοικοι, που είχαν ως βασική δραστηριότητα τη γεωργία, βρέθηκαν αντιμέτωποι με την απώλεια των καλλιεργήσιμων εκτάσεών τους, οι οποίες περιήλθαν στα χέρια των Τούρκων. Ωστόσο, δεν υπέκυψαν στις δυσκολίες και βρήκαν τρόπους να επιβιώσουν, αναζητώντας νέες ευκαιρίες εργασίας σε πόλεις όπως η Βάρνα και η Φιλιππούπολη.
Αρχικά ανέπτυξαν δεξιότητες στις μεταφορές, και σταδιακά επέκτειναν τις δραστηριότητές τους στον τομέα των ραφιών, της βαφής και της κατασκευής λαϊνικών προϊόντων. Η αντοχή και η επιμονή τους τους έδωσε τη δυνατότητα να αρχίσουν σταδιακά να αγοράζουν πίσω τη γη που είχαν χάσει, αποκτώντας μερίδια (ματζήρια) από τους Τούρκους, επανακτώντας έτσι τμήμα της κλεμμένης τους περιουσίας. Η διαδικασία αυτή έδειξε την αντοχή τους στις αντιξοότητες και τη δυνατότητά τους να ανακτούν την οικονομική και κοινωνική τους αυτονομία.
Ύστερη Οθωμανική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά την ύστερη Οθωμανική περίοδο, το 1695, οι κάτοικοι των Μεταξάδων αποφάσισαν να κτίσουν τον Ναό του Αγίου Αθανασίου, ένα κτίσμα που χαρακτηρίστηκε από την κατασκευή του μεγαλύτερου μέρους του υπογείως. Αυτή η επιλογή έγινε για να αποφευχθεί η πρόκληση των Οθωμανών, καθώς η ελληνική κοινότητα συχνά υφιστόταν λεηλασίες από τους γενίτσαρους. Η εκκλησία αυτή χρησιμοποιήθηκε επίσης ως κρυφό σχολειό, όπου τα παιδιά διδάσκονταν την ελληνική γλώσσα, την ιστορία και τις παραδόσεις του Έθνους, ακόμη και κατά τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας. Η Εκκλησία έπαιξε καθοριστικό ρόλο ως κέντρο πνευματικής ζωής, με την ηθική και υλική υποστήριξη των κατοίκων.
Το 1882, με την πρωτοβουλία των Δημητράκη Μπίμπαση και Αναστάση Καμπάκα, κτίστηκε το πρώτο Δημοτικό Σχολείο της περιοχής, ενισχύοντας περαιτέρω την εκπαίδευση.
Στο πλαίσιο του Ρωσοτουρκικού Πολέμου, η περιοχή των Μεταξάδων καταλήφθηκε προσωρινά από τη Ρωσία το 1878, αλλά μετά από τρία χρόνια επέστρεψε και πάλι υπό Οθωμανική κυριαρχία. Έως το 1908, οι σχέσεις μεταξύ των Οθωμανών και της τοπικής ελληνικής κοινότητας φαίνεται να ήταν σχετικά ήρεμες, με την περιοχή να απολαμβάνει ένα είδος ισονομίας και ελευθερίας. Ωστόσο, το 1908 σηματοδοτήθηκε από σημαντικές αλλαγές, με την αναθεώρηση του Οθωμανικού Συντάγματος και την επιβολή στράτευσης στους Ρωμιούς, αλλάζοντας δραματικά τις συνθήκες ζωής των Ελλήνων της περιοχής.[13]
Αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το 1997, το παλιό κτίριο του "Κουκουλόσπιτου" μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο "διότι διατηρεί χαρακτηριστικά, τυπολογικά, μορφολογικά και κατασκευαστικά στοιχεία κατοικίας αλλά και επαγγελματοβιομηχανικών κτιρίων της περιοχής (κουκουλόσπιτα) και είναι σημαντικό για τη μελέτη της αρχιτεκτονικής".[14]
Αξιοθέατο θεωρείται και η μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Αθανασίου που έχει κτιστεί το 1695. Αποτελεί έναν από τους τρεις μεταβυζαντινούς ναούς της περιοχής, από τους οποίους οι άλλοι δύο είναι ο Ναός Αγίου Αθανασίου που βρίσκεται στο Αλεποχώρι και ο Ναός Αγίου Παντελεήμονος στο Παλιούρι.[15]
Ονομασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το όνομα του οικισμού προέρχεται από την ενασχόληση των κατοίκων του με τη σηροτροφία (μέχρι το 1921). Το χωριό φέρει επίσης την ονομασία "Τουκμάκι" που είναι τουρκικής προέλευσης και σημαίνει "Σφυροχώρι". Οι κάτοικοί του φημίζονται για τις οικοδομικές τους ικανότητες και την σμίλευση της πέτρας με το "τοκμάκ", το σφυρί, εξού και το όνομα.[16]
Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με την πληθυσμιακή απογραφή του 2021, η δημοτική ενότητα Μεταξάδων έχει συνολικά 3.763 κατοίκους.[17]
| Έτος | Άνδρες | Γυναίκες | Σύνολο [18] |
|---|---|---|---|
| 1920 | 589 | 704 | 1.293 |
| 1928 | 744 | 741 | 1.485 |
| 1940 | 849 | 881 | 1.730 |
| 1951 | - | - | 1.541 |
| 1961 | - | - | 1.691 |
| 1971 | - | - | 1.177 |
| 1981 | - | - | 1.244 |
| 1991 | - | - | 1.026 |
| 2001 | - | - | 874 |
| 2011 | - | - | 719 |
Προσωπικότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιωάννης Μαντούδης (1881-1962), πρώην δήμαρχος της κοινότητας Μεταξάδων (1920-1923)[19]
- Αθανάσιος Παπαπαναγιώτου (1886-?), ιατρός και ο πρώτος βουλευτής Έβρου με το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (1926-1928)[20]
- Σωτήρης Τερζούδης (1961-), πρώην Αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος (2018)[21][22]
- Χρήστος Κισσούδης (1982-), χοροδιδάσκαλος, χοράρχης και πρόεδρος της κοινότητας Μεταξάδων (2019-)[23]
Στη λαϊκή κουλτούρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Η ελληνική δραματική ταινία Το Τανγκό των Χριστουγέννων του 2011, σε σκηνοθεσία Νίκου Κουτελιδάκη, γυρίστηκε εν μέρει στους Μεταξάδες Έβρου.[24]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΕΤΑΞΑΔΩΝ
- Η ιστορία των Μεταξάδων από τον ιστότοπο http://www.patridamou.gr
- Από τόπο σε τόπο: Μεταξάδες Έβρου (01/07/2018) στο YouTube
- Συμβολή στη μελέτη του οικισμού Μεταξάδες Έβρου, Μωυσίδης Α. από τον ιστότοπο https://web.archive.org/web/20190403054729/http://library.tee.gr/
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Μεταξάδες Έβρου». Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 22. Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996, σελ. 78.
- ↑ «Παραδοσιακός οικισμός Μεταξάδων – Πρότυπο βιοκλιματικής & οικολογικής προσαρμογής (μέρος Β΄) | dasarxeio.com». dasarxeio.com. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2019.
- ↑ «ΦΕΚ A 87/2010, Kallikratis reform law text». Government Gazette.
- ↑ «Population & housing census 2001 (incl. area and average elevation)» (PDF). National Statistical Service of Greece. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 21 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ «Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός - Περιβάλλον:Στοιχεία ανά γεωγραφική περιοχή». www.xanthi.ilsp.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός - Περιβάλλον:Στοιχεία ανά γεωγραφική περιοχή». www.xanthi.ilsp.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Μεταξάδες Έβρου».
- ↑ «Μεταξάδες».
- ↑ «Το χωριό μας». blogs.sch.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ «Μεταξάδες Έβρου».
- ↑ «Μεταξάδες».
- ↑ «Το χωριό μας». blogs.sch.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ «Η Ιστορία των Μεταξάδων». DiscoverMetaxades. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2024.
- ↑ «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2019.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ-Γνώση και Δράση». Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2023.
- ↑ «Μεταξάδες - Έβρος». Terrabook. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2019.
- ↑ «ΑΠΟΦΑΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΝΟΜΙΜΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2021_αα» (PDF). ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ.
- ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των ΟΤΑ». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ INTERNETi. «Η αληθινή ιστορία του Γιάννη, Δήμαρχου στο χωρίον Μεταξάδες». e-evros.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2023.
- ↑ NewsRoom (7 Ιουνίου 2020). «Αναβαθμίζεται το Λαογραφικό Μουσείο Μεταξάδων». evros24.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2023.
- ↑ «Νέος αρχηγός στο Πυροσβεστικό Σώμα ο αντιστράτηγος Σωτήρης Τερζούδης». tempo24.news. 1 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2023.
- ↑ Απάντηση, τρομπας 6 Αυγούστου 2018 at 16:22 ·. «"Τελείωσαν" τον Εβρίτη Αρχηγό της Πυροσβεστικής Σωτήρη Τερζούδη και τον Αρχηγό της ΕΛΑΣ». EVROS NEWS. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2023.
- ↑ tsantidis (10 Απριλίου 2020). «ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΙΣΣΟΥΔΗΣ». Παρατηρητής της Παράδοσης. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2023.
- ↑ «Το Τανγκό των Χριστουγέννων (2011) ⋆ Filmy.gr». Filmy.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2023.
 |
Αυτό το γεωγραφικό λήμμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |
| |||||||||||