Βασιλικοί τίτλοι της αρχαίας Αιγύπτου

Οι βασιλικοί τίτλοι ή βασιλικό πρωτόκολλο ενός αρχαίου Αιγυπτίου Φαραώ είναι η τυπική ονοματολογία που υιοθετούσαν οι βασιλείς της Αρχαίας Αιγύπτου. Συμβολίζει την εγκόσμια εξουσία και την θρησκευτική ισχύ, και επίσης ήταν ένα είδος «δήλωσης έργου» της βασιλείας κάθε μονάρχη (που κάποιες φορές άλλαζε ακόμα και μέσα στη διάρκεια της ίδιας βασιλείας).

Ο πλήρης τίτλος, που αποτελείται από πέντε ονόματα, δεν άρχισε να χρησιμοποιείται κανονικά πριν το Μέσο Βασίλειο, αλλά παρέμεινε σε χρήση μέχρι και κατά τη διάρκεια της Αιγύπτου ως Ρωμαϊκής επαρχίας.

Όνομα Ώρου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Όνομα Ώρου είναι η παλιότερη μορφή του ονόματος του Φαραώ, με απαρχές στην Προϊστορική-Προδυναστική Περίοδο. Κάποιοι από τους παλιότερους γνωστούς Φαραώ είναι γνωστοί μόνο με αυτό το τίτλο^[1].

Το όνομα Ώρου συνήθως γραφόταν μέσα σε ένα σερέκχ, μια αναπαράσταση της πρόσοψης παλατιού. Το όνομα του Φαραώ γραφόταν μέσα στην αναπαράσταση του παλατιού με ιερογλυφικά. Συνήθως υπήρχε και η εικόνα του θεού γερακιού Ώρου πάνω ή στο πλάι του ονόματος^[1].

Τουλάχιστον ένας Αιγύπτιος ηγεμόνας της Δεύτερης Δυναστείας, ο Seth-Peribsen, χρησιμοποίησε την εικόνα του Σεθ αντί του Ώρου, κάτι που ίσως υποδηλώνει μια εσωτερική θρησκευτική διάσπαση μέσα στη χώρα. Τον διαδέχτηκε ο Khasekhemwy, ο οποίος έβαλε πάνω από το όνομά του τα σύμβολα και του Σεθ και του Ώρου. Από τότε και μετά δίπλα στο όνομα του Φαραώ εμφανίζεται πάντα η εικόνα του Ώρου^[1].

Ήδη την εποχή του Νέου Βασιλείου το Όνομα Ώρου γραφόταν συχνά χωρίς το σερέκχ που το περιέβαλε.

Όνομα Νέμπτι ("Δύο Κυρίες")[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Όνομα Νέμπτι, ή Όνομα των Δύο Κυριών (Νέμπτι κυριολεκτικά σημαίνει "δύο κυρίες") ήταν συνυφασμένο με τις λεγόμενες "δυναστικές" θεότητες της Άνω και της Κάτω Αιγύπτου:

Νεχμπέτ, προστάτιδα θεά της Άνω Αιγύπτου, που αναπαριστάται με ένα γύπα, και η
Ουατζέτ (ή Βουτώ, ή Μπουτό), προστάτιδα θεά της Κάτω Αιγύπτου, που αναπαριστάται με μία κόμπρα.

Το όνομα χρησιμοποιείται με βεβαιότητα ήδη από το Φαραώ της Πρώτης Δυναστείας Σεμερκέτ, αν και έγινε πλήρως ανεξάρτητος τίτλος από την εποχή της Εικοστής Δυναστείας.

Το όνομα αυτό συνήθως δεν το περιέκλειε δέλτος ή σερέκχ, αλλά πάντα άρχιζε με τα ιερογλυφικά ενός γύπα και μιας κόμπρας επάνω σε δύο καλάθια, σύμβολο του ουσιαστικού δυϊκού αριθμού "νέμπτι".

Χρυσός Ώρος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επίσης γνωστό ως Χρυσό Όνομα Ώρου, η μορφή αυτού του ονόματος του Φαραώ τυπικά απεικόνιζε το σύμβολο του Ώρου-Γεράκι πάνω ή δίπλα στο ιερογλυφικό για το χρυσό.

Η σημασία αυτού του ονόματος είναι αντικείμενο διαφωνιών. Μία άποψη είναι ότι αντιπροσωπεύει το θρίαμβο του Ώρου εναντίον του θείου του Σεθ, καθώς το σύμβολο του χρυσού μπορεί να εκληφθεί ως σημασία ο Ώρος "ανώτερος από τους εχθρούς του". Ο χρυσός επίσης στο αρχαίο Αιγυπτιακό μυαλό ήταν στενά συνδεδεμένος με την αιωνιότητα, έτσι αυτό το όνομα ίσως είχε σκοπό να υποδηλώσει το αιώνιο Όνομα Ώρου του Φαραώ.

Όπως και το Όνομα Νέμπτι, το όνομα αυτό συνήθως δεν το περιέκλειε δέλτος ή σερέκχ.

Όνομα θρόνου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Όνομα Θρόνου ή Όνομα του Βασιλιά της Άνω και Κάτω Αιγύπτου είναι το πρώτο από τα δύο ονόματα που γραφόταν μέσα σε δέλτο, και συνήθως το συνόδευε ο τίτλος nsw-bity (nesu-bity, nesw-bit, nswt-bjtj), που κυριολεκτικά σημαίνει "(Αυτός / η) Του Πάπυρου και της Μέλισσας", αλλά που μεταφράζεται συμβατικά ως "Βασιλιάς της Άνω και Κάτω Αιγύπτου", όντας ο πάπυρος και η μέλισσα σύμβολα της Άνω και Κάτω Αιγύπτου αντίστοιχα^[2].

Έχει προταθεί ότι ο βερβερικός όρος για τον "ισχυρό άντρα, ηγεμόνα" μπορεί να έχει προέρθει από τον όρο nsw-bity (Schneider 1993).

Το επίθετο neb tawy, "Κύριος των Δύο Χωρών", που αναφέρεται στην κοιλάδα και το Δέλτα της Αιγύπτου αναφέρεται επίσης συχνά.

Προσωπικό όνομα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα αυτό δινόταν στη γέννα. Από το καθεαυτό όνομα προηγούταν ο τίτλος "Γιος του Ρα", (γι’ αυτό μπορεί να αποδοθεί και ως ‘‘Όνομα του Γιου του Ρα’’) γραμμένο με το ιερογλυφικό για την πάπια (za), ομώνυμο της λέξεις που σημαίνει "γιος" (za), δίπλα στην εικόνα του ήλιου, το ιερογλυφικό για την ηλιακή θεότητα Ρα. Εισήχθη στους βασιλικούς τίτλους κατά τη Τέταρτη Δυναστεία και υπογραμμίζει το ρόλο του βασιλιά ως αντιπρόσωπο του Ρα. Για τις γυναίκες Φαραώ, ο τίτλος ερμηνευόταν επίσης ως "κόρη" του Ρα.

Οι σύγχρονοι ιστορικοί αναφέρονται στους Φαραώ και τους αρχαίους βασιλείς της Αιγύπτου με αυτό το όνομα, μαζί με νούμερα (δηλαδή Α΄, Β΄, Γ΄ κ.τ.λ.) για να ξεχωρίζουν τα άτομα που έχουν το ίδιο όνομα

Παραδείγματα πλήρων βασιλικών τίτλων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σέσωστρις Α΄[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την περίοδο του Μέσου Βασιλείου κάποιες φορές ο πλήρης τίτλος γραφόταν μέσα σε μία δέλτο, όπως είναι αυτό το παράδειγμα για τον Σέσωστρι Α΄, από το Μπένι Χασάν.

Χατσεψούτ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πλήρης βασιλικός τίτλος της Φαραώ της Δέκατης Όγδοη Δυναστείας Χατσεψούτ, με οδηγό για την προφορά και την αντίστοιχη σημασία και με τις διαφορές για γυναίκα Φαραώ, είναι,

Προσωπικό όνομα: Μαατκαρέ, "Η Αλήθεια [Μαάτ] είναι το Κα του Ρα"
Όνομα θρόνου: Χνουμτ-Αμούν Χατσεψούτ, "Ενωμένη με τον Αμούν, Υψηλότατη των Ευγενών Κυριών"
Όνομα Ώρου: Ουεσρεκαού, "Ισχύς του Κας"
Όνομα Δύο Κυριών: Ουαντζρενπούτ, "Αυτή των Δύο Κυριών, Ευφορία των Χρόνων"
Χρυσό όνομα Ώρου: Νεντζερετκχαού, "Θεία στο παρουσιαστικό" (Νεντζερέτ είναι το θηλυκό του νετερί που σημαίνει 'θεϊκό' ή 'θείο', και κχαού, 'παρουσία', 'εμφάνιση' )

Τούθμωσις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πλήρης τίτλος του Φαραώ της Δέκατης Όγδοης Δυναστείας Τούθμωσι Γ΄ είναι,

Όνομα Ώρου: Κανάχτ Κχαεμουασέτ, "Ώρος Ισχυρός Ταύρος που Ανατέλλει στις Θήβες"
Όνομα Νέμπτι: Ουαχνεσιτμιρεεμπέτ, "Αυτός των Δύο Κυριών, Που Διαρκεί στη Βασιλεία όπως ο Ρα στον Ουρανό"
Όνομα Χρυσού Ώρου: Σεκχεμπαχτιντζερκχαού, "Χρυσός Ώρος Ισχυρός σε δύναμη, Ιερός στην εμφάνιση"
Όνομα θρόνου: Μενκχεπερέ, "Αυτός του Πάπυρου και της Μέλισσας, Η Μορφή του Ρα είναι διαρκής"
Προσωπικό όνομα: Τούθμωσις Νεφερκχεπερού, "Γιος του Ρα, Τούθμωσις, όμορφος στις όψεις"

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Allen, James P. (1999). Middle Egyptian: An Introduction to the Language and Culture of Hieroglyphs. New York: Cambridge University Press. ISBN 0-521-77483-7.
Dodson, Aidan Mark, and Dyan Hilton (2004). The Complete Royal Families of Ancient Egypt. Cairo, London, and New York: The American University in Cairo Press and Thames and Hudson. ISBN 977-424-878-3. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
Ronald J. Leprohon (2013). The Great Name: Ancient Egyptian Royal Titulary. Society of Biblical Literature. ISBN 978-1589837355.
Gardiner, Alan Henderson (1957). Egyptian Grammar; Being an Introduction to the Study of Hieroglyphs (3rd έκδοση). Oxford: Griffith Institute.
Quirke, Stephen G. J. (1990). Who Were the Pharaohs? A History of Their Names with a List of Cartouches. London: British Museum Publications Limited.
Schneider, Thomas (1993). «Zur Etymologie der Bezeichnung ‘König von Ober- und Unterägypten’». Zeitschrift für ägyptische Sprache und Altertumskunde 120: 166–181.
Shaw, Garry J. (2012). The Pharaoh, Life at Court and on Campaign. London and New York: Thames and Hudson. σελίδες 20–21.
von Beckerath, Jürgen (1999). Handbuch der ägyptischen Königsnamen (2nd έκδοση). Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Toby A. H. Wilkinson: Early Dynastic Egypt. Routledge, London/New York 1999, ISBN 0-415-18633-1, p. 74-75.
↑ Ewa Wasilewska, Creation Stories of the Middle East, 2000, 130f.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

The Gold name, the Horus name, the Royal Titulary, the Two Ladies and Thutmose I on Digital Egypt.

[TAW-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Toby A. H. Wilkinson: Early Dynastic Egypt. Routledge, London/New York 1999, ISBN 0-415-18633-1, p. 74-75.

[2] Ewa Wasilewska, Creation Stories of the Middle East, 2000, 130f.

[1]

[2]